ΕΚΘΕΣΗ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ-Η προπαγάνδα και η διαφήμιση

Η προπαγάνδα και η διαφήμιση

Η προπαγάνδα είναι πολιτική, κοινωνική, εμπορική. Είναι το σκληρό σφυροκόπημα που επιδιώκει να επιβάλει ένα προϊόν, οποιασδήποτε μορφής. Αυτό το προϊόν μπορεί να είναι μια πίστη, μια κοινωνική οργάνωση, ένα πολιτικό καθεστώς ή ένα είδος της καθημερινής χρήσης. Όλοι οι τρόποι της επικοινωνίας έχουν επιστρατευτεί, για να υπηρετήσουν την προπαγάνδα. Ο άμεσος λόγος, το ραδιόφωνο, ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, το τυπωμένο χαρτί, περιοδικό, εφημερίδα, βιβλίο.

Η προπαγάνδα στηρίζεται στην επανάληψη. Πρέπει ο χώρος που απομένει από την καθημερινή έγνοια μέσα σου να γεμίσει από ένα σύνθημα, έτσι που να μην έχεις πια τη δυνατότητα να συλλογιστείς από μόνος σου, με τον εαυτό σου και για τον εαυτό σου. Αυτό μπορεί και να είναι ανακουφιστικό για όλους όσοι, από φυσική αδυναμία ή από νωθρότητα, δυσκολεύονται να κατασκευάσουν εσωτερική ζωή. Άλλ’ οι άλλοι, οι εξίσου πολλοί; Αυτοί  δολοφονούνται ή αυτοχειριάζονται πνευματικά και ψυχικά, και μεταμορφώνονται σε θλιβερά ενεργούμενα. Και η ανθρώπινη μοναξιά μεγαλώνει, γίνεται ανυπόφορος εφιάλτης.

Μνημόνευσα και την εμπορική προπαγάνδα, δηλαδή τη διαφήμιση. Είναι δύσκολο να συλλάβει κανείς την έκτασή της και την επίδρασή της στη διαμόρφωση του σύγχρονου ανθρώπου. Η εμπορική διαφήμιση, με τα μέσα που έχει τώρα στη διάθεσή της, βρίσκεται την κάθε στιγμή μπροστά στα μάτια μας, σιμά στα αυτιά μας, μια λέξη, μια φράση. Οι βιομηχανίες της εποχής, για να μπορέσουν να συντηρηθούν, είναι υποχρεωμένες να ανανεώνουν συνεχώς τους τύπους των προϊόντων τους, να επινοούν βελτιώσεις, συχνά χωρίς ωφελιμότητα, να δημιουργούν ένα χώρο γοητείας, που θα την ονόμαζε κανείς μαγγανεία, καθώς εκείνη που χρησιμοποιούσε ο Μεφιστοφελής, για να κερδίσει την ψυχή του Φάουστ.

Έτσι θύμα αυτής της μηχανορραφίας, ο άνθρωπος της εποχής είναι υποχρεωμένος, ακόμη και για τη διάσωση της ατομικής του αξιοπρέπειας, να ανανεώνει τα ατομικά μέσα της μεταφοράς του, τα έπιπλά του, τα σκεύη του, να αλλάζει τρόπο ζωής, να γίνεται άλλος. Αυτές οι μεταμορφώσεις απαιτούν πρόσθετες δαπάνες. Και οι δαπάνες πρόσθεσαν το μόχθο. Και ο πρόσθετος μόχθος,  προσανατολισμένος προς υλικά αποκτήματα, περιορίζει ολοένα και περισσότερο τον ελάχιστο χρόνο της προσωπικής ζωής.

Έτσι ο άνθρωπος του καιρού μας έχει αλλάξει το αυτοκίνητό του ή το ψυγείο του ή το ραδιόφωνό του, άλλ’ έχει συνάμα μεγαλώσει και την εσωτερική μοναξιά του. Η μέριμνα για την συνεχή απόκτηση υλικών αγαθών, κεντριζόμενη από την εμπορική διαφήμιση, κατακαλύπτει το χώρο του εσωτερικού βίου. Γενική διαπίστωση: η εξωστρέφεια. Ο σύγχρονος άνθρωπος διαθέτει ελάχιστο χρόνο για να συνομιλήσει με τον εαυτό του, για να κοιτάξει ο ίδιος τον εαυτό του, δηλαδή για να φιλοσοφήσει, καθώς είπε ο Γιάσπερς.

                                                                                     Ι. Μ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

Λεξιλόγιο

 μαγγανεία: θαυματοποιία, μαγεία με τη χρήση βοτάνων, φαρμάκων

 μηχανορραφία: ραδιουργία, δολοπλοκία

Παρατηρήσεις:

Α] Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (100 λέξεις)

                                                                                                                (Μονάδες 25)

Β]1] Να σχολιάσετε σε 70 – 80 λέξεις το περιεχόμενο της πρότασης που ακολουθεί: «Και η ανθρώπινη μοναξιά μεγαλώνει, γίνεται ανυπόφορος εφιάλτης».

                                                                                                                 (Μονάδες 10)

2] Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος του κειμένου;

                                                                                                                   (Μονάδες 5)

3] Ποιους τρόπους πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στο κείμενο; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας δίνοντας ένα παράδειγμα σε κάθε περίπτωση.

                                                                                                                  (Μονάδες 5)

4] Να δώσετε ένα συνώνυμο για κάθε μία από τις λέξεις που ακολουθούν: νωθρότητα, ανυπόφορος, επινοούν, δαπάνες, μέριμνα.

                                                                                                                   (Μονάδες 5)

5] «Και ο πρόσθετος μόχθος,  προσανατολισμένος προς υλικά αποκτήματα, περιορίζει ολοένα και περισσότερο τον ελάχιστο χρόνο της προσωπικής ζωής». Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική και να εξηγήσετε για ποιον λόγο την προτίμησε ο συντάκτης.

                                                                                                                 (Μονάδες 10)

Γ] ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Σε άρθρο σας σε σχολικό περιοδικό να αναφερθείτε στους παράγοντες που καθιστούν τόσο ισχυρή την προπαγάνδα, ειδικότερα την εμπορική, στη σημερινή εποχή καθώς και στις συνέπειες που έχει αυτή στον άνθρωπο. (400 – 500 λέξεις)

                                                                                                                 (Μονάδες 40)