ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ ΑΝΑΛΥΣΗ

Αιτιολογικές Μετοχές

[Οι αιτιολογικές προτάσεις είναι προτάσεις επιρρηματικές. Δηλώνουν την αιτία του περιεχομένου μιας άλλης πρότασης, συνήθως της κύριας. Εισάγονται με τους συνδέσμους quod, quia, quoniam (quando). Όταν η αιτιολογία είναι αντικειμενικά αποδεκτή, τότε η έγκλιση που αναμένεται είναι η Οριστική. Αντίθετα, όταν η αιτιολογία είναι υποθετική ή υποκειμενική (δηλαδή εκφράζει την άποψη του υποκειμένου της κύριας πρότασης), η έγκλιση είναι λογικά η Υποτακτική.

Αιτιολογικές προτάσεις εισάγονται και με το σύνδεσμο cum και εκφέρονται πάντοτε με Υποτακτική. Ο λόγος που έχουμε την Υποτακτική είναι επειδή συνήθως η αιτιολογία είναι το αποτέλεσμα μιας εσωτερικής λογικής διεργασίας.

Όταν στην αιτιολογική πρόταση υπάρχει Υποτακτική, τηρείται γενικά η ακολουθία των χρόνων.]

Κείμενο 3

iratus: Αιτιολογική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξαρτάται από ρήμα Αρκτικού χρόνου: urget (ΕΝΣ), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Παρακείμενο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.

quod iratus est (Οριστική Παρακειμένου. Αντικειμενική Αιτιολογία)

Προσέχουμε, ωστόσο, ότι το iratus μπορεί να εκληφθεί ως επίθετο, οπότε λειτουργεί ως επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου.

Κείμενο 20

moriturum: Αιτιολογική Μετοχή Υποθετικής Αιτιολογίας, Μέλλοντα, που δηλώνει το Υστερόχρονο.

cum moriturus esset (cum + Υποτακτική Παρατατικού Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας, για να δηλωθεί το Υστερόχρονο, καθώς έχουμε έμμεση εξάρτηση από ιστορικό χρόνο delatus est)

quasi moriturus esset (Υποθετική Παραβολική Πρόταση. Εισαγωγή με υποθετικό παραβολικό σύνδεσμο (quasi) και εκφορά με Υποτακτική, καθώς η σύγκριση αφορά μια υποθετική κατάσταση, και ειδικότερα Υποτακτική Παρατατικού Ενεργητικής Περιφραστικής Συζυγίας, για να δηλωθεί το Υστερόχρονο, καθώς έχουμε έμμεση εξάρτηση από ιστορικό χρόνο delatus est)

Κείμενο 21

appensum: Αιτιολογική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξαρτάται από ρήμα Ιστορικού χρόνου: dedit (ΠΡΚ), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Υπερσυντέλικο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.

quod illic appensum erat (Οριστική Υπερσυντέλικου. Αντικειμενική Αιτιολογία)

quod illic appensum esset (Υποτακτική Υπερσυντέλικου. Υποκειμενική / Υποθετική Αιτιολογία)

cum illic appensum esset (Υποτακτική Υπερσυντέλικου. Η αιτιολογία παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα μιας εσωτερικής λογικής διεργασίας)

Κείμενο 24

indignatus: Αιτιολογική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξαρτάται από ρήμα Ιστορικού χρόνου: inquit (ΠΡΚ), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Υπερσυντέλικο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.

quod Ennius indignatus erat (Οριστ. Υπερσυντέλικου. Αντικειμενική Αιτιολογία)

quod Ennius indignatus esset (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Υποκειμενική Αιτιολογία)

cum Ennius indignatus esset (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Εσωτερική λογική διεργασία)

Κείμενο 27

desideranti: Αιτιολογική Μετοχή, Ενεστώτα, που δηλώνει το Σύγχρονο. Εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (legit: Παρακείμενος), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Παρατατικό, ώστε να δηλωθεί το σύγχρονο στο παρελθόν.

quod desiderabat (Οριστ. Παρατατικού. Αντικειμενική Αιτιολογία)

quod desideraret  (Υποτ. Παρατατικού. Υποκειμενική Αιτιολογία)

cum desideraret  (Υποτ. Παρατατικού. Αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας)

Κείμενο 31

confisus: Αιτιολογική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξαρτάται από Ιστορικό χρόνο: ruit (ΠΡΚ), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Υπερσυντέλικο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.

quod confisus erat     (Οριστ. Υπερυντέλικου. Αντικειμενική Αιτιολογία)

quod confisus esset    (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Υποκειμενική Αιτιολογία)

cum confisus esset     (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Εσωτερική λογική διεργασία)

permotus: Αιτιολογική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξαρτάται από Ιστορικό χρόνο: ruit (ΠΡΚ), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Υπερσυντέλικο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.

quod permotus erat   (Οριστική Υπερσυντέλικου. Αντικειμενική Αιτιολογία)

quod permotus esset  (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Υποκειμενική Αιτιολογία)

cum permotus esset   (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Εσωτερική λογική διεργασία)

Κείμενο 38

fessa: Αιτιολογική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξαρτάται από Ιστορικό χρόνο: rogavit (ΠΡΚ), οπότε θα τραπεί σε χρόνο Υπερσυντέλικο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.

quod fessa erat          (Οριστ. Υπερσυντέλικου. Αντικειμενική Αιτιολογία)

quod fessa esset         (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Υποκειμενική Αιτιολογία)

cum fessa esset           (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Εσωτερική λογική διεργασία)

Κείμενο 45

veritus: Αιτιολογική Μετοχή, Παρακειμένου, που δηλώνει το Προτερόχρονο. Εξάρτηση από Ιστορικό χρόνο: constituit (ΠΡΚ) (Ιστορικός Ενεστώτας σύμφωνα με το Χρήστο Κανελλόπουλο). Η μετοχή θα τραπεί σε χρόνο Υπερσυντέλικο, ώστε να δηλωθεί το προτερόχρονο.

quod veritus erat       (Οριστ. Υπερσυντέλικου. Αντικειμενική Αιτιολογία)

quod veritus esset      (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Υποκειμενική Αιτιολογία)

cum veritus esset        (Υποτ. Υπερσυντέλικου. Εσωτερική λογική διεργασία)