ΓΝΩΣΤΟ-4Η ΕΝΟΤΗΤΑ-ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ

Ετυμολογικά Σχόλια

μοίρας- το ρήμα μείρομαι που σχηματίζει τα θέματα μερ-, μαρ-, μορ-. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: μοιρολάτρης, μοιρολογώ, μερίδιο, κακόμοιρος, άμοιρος, μοιραίος

συγγένειαν- από το συγγενής < συν + γένος < γίγνομαι. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: ομογενής, γηγενής, γενέθλιος, γενοκτονία, γόνος

ενόμισεν- από το ουσιαστικό νόμος < νέμω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: διανομή, νόμισμα, κατανομή, νομός

έπεχείρει- από το επί + χειρ. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: εγχείρηση, διαχειριστής, χειροπιαστός, επιχειρηματίας

βωμός- από το ρήμα βαίνω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: ανάβαση, διαβαίνω, συμβάν, επιβάτης

ἱδρύεσθαι- το ρήμα ἱδρύω σχηματίζει το θέμα ιδρυ- από τη ρίζα σεδ-, έδ- (βλ. ιδρο). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: ιδρυτής, επανίδρυση, εγκαθίδρυση, ίδρυμα

 ἀγάλματα- από το ρήμα άγάλλομαι (= ευχαριστιέμαι). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: αγαλλίαση, αγαλματοποιός

φωνή- από το ρήμα φημί ΟΜΟΡΡΙΖΑ: παράφωνος, μονοφωνικός, στερεοφωνικός, γραμμόφωνο

διηρθρώσατο- από το δια + άρθρόω -ω < άρθρον. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: άρθρωση, εξάρθρωση, αρθρογράφος, αρθροσκόπηση

έσθής- από το ρήμα άμφιέννυμι. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: αμφίεση, άμφιο, ιμάτιο

υποδέσεις- από το υπό + δέω -ω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: υπόδημα, δέμα, δεσμά, αλυσοδεμένος στρωμνάς- από το ρήμα στρώννυμι. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: κατάστρωμα, διαστρωμάτωση, επίστρωση

ᾦκουν- το ρήμα οἰκέω -ῶ προέρχεται από το ουσιαστικό οίκος. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: παροικία, αποικισμός, οικοσύστημα, διοικητής

σποράδην- από το ουσιαστικό ό σποράς < σπείρω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: διασπορά, σποραδικά

παρεσκευασμένοι από το παρά + σκευάζω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: διασκευή, συσκευασία, επισκευάζω, σκευοφυλάκιο

ἀπώλλυντο-από το από + ὄλλυμαι. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: απώλεια, όλεθρος

 ἀσθενέστεροι- από το ά + σθένος. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: σθεναρός, φιλάσθενος, ασθενοφόρο.

δημιουργική- από το δήμος + ἒργον. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: δημόσιος, πάνδημος, Δημοσθένης, εργατικός, εργασιομανής, πάρεργο, εργοστάσιο.

 θηρίον υποκοριστικό του θήρ (= άγριο ζώο). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: θήραμα, θηριοδαμαστής, θηριοτροφείο, θεριό

ἐνδεής- από το εν + δέω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: ένδεια, δέηση, αδέητος

μέρος- από το ρήμα μείρομαι. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: μεροληπτικός, μερίδιο, μέρισμα

ἐζήτουν-ζητέω -ω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: ζήτηση, ζητιάνος, αναζήτηση, συζήτηση

 ἀθροίζεσθαι- από το ά + θροϋς < θρόος (= θόρυβος). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: συνάθροιση, άθροισμα

ήδίκουν- από το ά + δίκη. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: δικαστής, δικολάβος, ένδικος, δικαιοσύνη

σκεδαννύμενοι- το σκεδάννυμι σχηματίζει το θέμα σκεδασ-. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: διασκέδαση, διασκεδάζω, διασκεδαστικός.

διεφθείροντο- από το δια + φθείρω· σχηματίζει τα θέματα φθείρ-, φθαρ-, φθορ-. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: φθορά, άφθαρτος, διεφθαρμένος, ψυχοφθόρος

δείσας- το ρήμα δέδοικα ή δέδια σχηματίζει το ασθενές θέμα δι- και το ισχυρό δει- ΟΜΟΡΡΙΖΑ: δέος, δεινός, δειλός.

πέμπει- το ρήμα πέμπω σχηματίζει τα θέματα πεμπ- και πομπ- (με ετεροίωση). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: πομπός, εκπομπή, πομπώδης, προπομπός, παραπεμπτικό

ἄγοντα- το ρήμα άγω σχηματίζει το θέμα αγ-. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: αγωγός, διαγωγή, παραγωγός, συναγωγή

κόσμος- από το ρήμα κοσμέω-ῶ. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: διακοσμητής, κοσμοκράτορας, κοσμηματοπωλείο, κοσμιότητα

δοίη- το ρήμα δίδωμι σχηματίζει ισχυρό θέμα δω- και ασθενές θέμα δο-. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: παράδοση, καταδότης, δώρο, διαδίδω, δοσοληψία, προδοσία

 τέχναι- από το ρήμα τεχνάομαι -ῶμαι. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: φιλότεχνος, τεχνοτροπία, καλλιτέχνης, άτεχνος

νενέμηνται- το ρήμα νέμω σχηματίζει τα θέματα νεμ- και νομ- (με μετάπτωση). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: διανομή, νέμεση, νομός, απονομή

 ίατρικήν- από το ίατρός» που προέρχεται από το ρήμα ίάομαι -ῶμαι. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: ίαση, παιδίατρος, γιατροσόφια, ιός, αθλίατρος

τίθημι σχηματίζει ισχυρό θέμα θη- και ασθενές θέμα θε-. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: κατάθεση, διάθεση, πρόθεση, επίθεση, αντίθετος, σύνθετος

γένοιντο- το ρήμα γίγνομαι σχηματίζει τα θέματα γεν- (γενεά), γν- (νήσιος), γον-(γονιός)

δυνάμενον- το ρήμα δύναμαι σχηματίζει τα θέματα δυνα· και δυνασ-. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: αδύνατος, δυνατότητα, καταδυναστεύω, ενδυνάμωση

 κτείνειν- το ρήμα κτείνω σχηματίζει τα θέματα κτειν-, κτον-. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: αυτοκτονία, μητροκτόνος, εντομοκτόνο

νόσον- αβέβαιης ετυμολογίας. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: νοσοκόμος, ανοσία, νοσηλεία, νοσηρός

τεκτονικής- από το ουσιαστικό τέκτων < τίκτω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: αρχιτέκτονας

συμβουλή- από το συν + βουλή. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: βουλευτής, κοινοβούλιο, πρωτοβουλία, συμβουλεύω, επιβουλεύομαι

σωφροσύνη- από το σώφρων + -σύνη· σώφρων < σώος + φρήν. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: παράφρονας, φρόνιμος, φρενήρης

ΓΝΩΣΤΟ-ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ 3Η ΕΝΟΤΗΤΑ

Ετυμολογικά Σχόλια

πάνυ- από το επίθετο πάς. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: πανθεϊστής, πανίσχυρος, παντοτινός, πασιφανές

ἒλαθεν- από το ρήμα λανθάνω· σχηματίζει θέμα λα(ν)Θ-, και ληθ- (λησ-). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: λησμονιά, αλήθεια, λάθος, λαθραίος, αλάθητος καταναλώσας- από το ρήμα καταναλίσκω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: παρανάλωμα, υπερκατανάλωση

ἄλογα- από το στερητικό α- + λέγω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: λογοκλόπος, συλλογή, διαλέγω, επίλογος, λογικός, αναντίλεκτος (= αναντίρρητος)

λοιπόν- από το ρήμα λείπω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: υπόλοιπος, κατάλοιπα, έλλειψη, εγκατάλειψη

ἀκόσμητον- από το στερητικό α- + κοσμῶ. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: κόσμημα, διάκοσμος, κοσμιότητα

ἀνθρώπων- από το άνω + θρώσκω (= βλέπω) ή από το άνήρ (άνδρ-) + ώπός (ώψ = όψη, θωριά, μάτι)

ἠπόρει- από το στερητικό α- + πόρος. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: εύπορος, απορία, προσπορίζω

χρήσαιτο- το ρήμα χρώμαι προέρχεται από το ουσιαστικό χρεία (= η χρήση, η χρησιμοποίηση). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: άχρηστος, χρησιμότητα, κατάχρηση, εύχρηστος

έρχεται- ρήμα έρχομαι σχηματίζει τα θέματα έρχ-, ει- (είμι), ήλθ- (ήλθον), ι-(ϊμεν). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: απερχόμενος, προσιτός, ερχομός, έλευση, εισιτήριο

έπισκεψόμενος- από το από το έπι+σκοπέω· σχηματίζει τα θέματα σκοπ- και σκεπ(ψ)-. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: άσκοπος, απερίσκεπτος, διάσκεψη, επισκέπτης

νομή- από το ρήμα νέμω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: διανομέας, κατανομή, απονομή, νομός

ὁρᾷ- το ρήμα ὁρώ σχηματίζει τα θέματα ορ- (όράω), ωρ- (έώρων), οψ- (ὀψομαι), ειδ- (εἶδον), ιδ- (ϊδω), οπ- (δπωπα). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: όραση, ενορατικός, αυτόπτης, περίοπτος, είδωλο, ιδεατός

έμμελώς- από το ἐν+μέλος. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: παραμελώ, επιμελητής, μέλημα

 άνυπόδητον- από το ά + υπό + δέω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: υποδήματα, δέσιμο, δένω, δεσμώτης

ἀστρωτόν- από το ά+στρώνννμι. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: κατάστρωμα, επίστρωση, οδοστρωτήρας

έχοντα- το ρήμα έχω σχηματίζει τα θέματα εχ- και σχ- (έσχον). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: κατοχή, παροχή, κατάσχεση, υπόσχεση, ανεκτικός, εχεμύθεια, εχέφρων

δεῖ- από το ρήμα δέω (= έχω ανάγκη, στερούμαι). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: δέον, δεοντολογία

έξιέναι- βλ. παραπάνω έρχεται

σωτηρίαν- από το ρήμα σώζω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: διάσωση, σωτήριος, σωστικός εύροι- από το ρήμα ευρίσκω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: ανεύρεση, εύρετρα, εύρημα

 κλέπτει- το ρήμα κλέπτω σχηματίζει τα θέματα κλεπ- (κλέπτω), κλοπ- (κλοπή), κλαπ- (έκλάπην). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: λογοκλόπος, κλοπιμαία, κλεπταποδόχος

ἒντεχνον- ἐν + τέχνη < τεχνάομαι -ῶμαι. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: φιλότεχνος, καλλιτέχνης, τεχνοτροπία, τέχνασμα

ἀμήχανον- από το στερητικό α- + μηχανή < μηχανόομαι -ῶμαι. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: βιομήχανος, μηχανεύομαι, πολυμήχανος, μηχάνημα

κτητήν- από το ρήμα κτάομαι -ῶμαι. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: απόκτηση, κατακτητής, κτήτορας, κτήμα χρησίμην- από το ρήμα χρήομαι -ῶμαι. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: άχρηστος, εύχρηστος, χρησιμοποιώ, κατάχρηση

βίον- από το ρήμα βιόω -ῶ. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: βιότοπος, βιολογία, υδρόβιος, αιωνόβιος, συμβίωση

άκρόπολις -από το άκρος + πόλις. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: συμπολίτης, πολίτευμα, αντιπολίτευση, πολιτεία.

οἶκημα- από το ρήμα οἰκέω -ῶ. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: κάτοικος, αποικία, οικότροφος, οικοσύστημα, οικοδεσπότης

ἐνεχώρει- από το ἐν+χωρῶ. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: συγχώρεση, παραχωρώ, υποχώρηση, προχωρημένος

φυλακαί- από το ρήμα φυλάττω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: προφύλαξη, αστυφύλακας, ακτοφυλακή, επιφυλακτικότητα

φοβεραί- από το φόβος + -ερός (παραγωγική κατάληξη). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: επίφοβος, φόβητρο, φοβισμένος.

έφιλοτεχνείτην- από το φίλος + τέχνη. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: φιλοπόλεμος, συμφιλίωση, φιλόπονος, φιλόπατρις και κακοτεχνία, συντεχνία, τεχνοκράτης, τεχνοτροπία

ἒμπυρος- από το ἐν + πυρ. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: πυροσβέστης, απυρόβλητο, πυρπόληση, πυροτέχνημα.

δίδωσιν- το ρήμα δίδωμι σχηματίζει το ισχυρό θέμα δω- (δῶρον) και το ασθενές θέμα δο- (δόσις). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: παράδοση, προδότης, δοτός, δοσοληψία

λέγεται- το ρήμα λέγομαι σχηματίζει θέματα λέγ(ξ)-> λογ-, ειπ-. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: διάλογος, λογότυπο, διάλεξη, λεκτικός, έπος, ανείπωτος

δίκη- από το ρήμα δικάζω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: δικαστήριο, αντίδικος, δικαιοδοσία, δικολάβος

ΓΝΩΣΤΟ-ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ-2Η ΕΝΟΤΗΤΑ-ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ

Ετυμολογικά

Ἦν<εἰμί: ΟΜΟΡΡΙΖΑ: ουσία (συν-, απ-,εξ), όντως, ουσιώδης, ουσιαστικός, εσθλός(αβέβαιη ρίζα), ετυμολογία, ετυμηγορία, περιούσιος.

Θνητά<θνήσκω (= πεθαίνω): ΟΜΟΡΡΙΖΑ: θνησιγενής, θνησιμότητα, θνητότητα γένη - από το θέμα γεν- του ρήματος γίγνομαι, γένεση, γενέθλιος, αγέννητος, γηγενής.

είμαρμένος- μετοχή του παρακειμένου εἶμαρται του ρήματος μείρομαι που σχηματίζει το θέμα μερ-: μερίδιο, μέρος, μόριο, μοίρα, μοιραίος, άμοιρος, μορος (= μοίρα).

τυποῦσιν- από το ουσιαστικό τύπος. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: τυπώνω, εκτύπωση, εντύπωση.

γῇ- από τον ασυναίρετο τύπο γέα. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: γήινος, γηγενής, γήπεδο, γήλοφος και γεωργός, γεωγραφία, γεωδοσία (από τον ασυναίρετο τύπο).

Μείξαντες- από το θέμα μειγ- του ρήματος μείγννμί (το άλλο θέμα είναι μιγ-). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: μεικτός, ανάμειξη και μιγάς, αμιγής (από το θέμα μιγ).

κεράννυται σχηματίζει τα θέματα κερα(σ)- και κρα- (έκράσθην). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: κερνώ, κέρασμα και κράμα, κράση.

Φῶς: ΟΜΟΡΡΙΖΑ ολοφώτεινος, ξέφωτο, Διαφωτισμός, φωτοσύνθεση.

προσέταξαν- από το προς + τάττω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: προσταγή, διαταγή, κατάταξη, παράταξη, τακτική, σύνταγμα, ταγός.

κοσμῆσαι- από το ουσιαστικό κόσμος. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: κόσμημα, διακόσμηση, κοσμιότητα, κοσμοκράτορας, εγκόσμιος.

νεῖμαι - το ρήμα νέμω σχηματίζει τα θέματα νεμ-> νειμ- και νομ-. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: διανέμω, νέμεση, κατανομή, νομός, παράνομος, νομικός, άνομος,διανομέας.

παραιτοῡμαι - από το παρά + αἰτοῡμαι. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: απαίτηση, επαίτης, παραίτηση.

έπίσκεψαι- από το επί + σκοπέομαι -οϋμαι. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: άσκοπος, σκοπιμότητα, ανασκόπηση (από το θέμα σκοπ-), σκέπτομαι, περίσκεψη, συνδιάσκεψη (από το θέμα σκεπ-).

πείσας- το ρήμα πείθω σχηματίζει τα θέματα πει- (πείθω) πι- (έπιθόμην), ποι- (πέποιθα). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: πειθώ, πειστικός, πειθαναγκάζω, πίστη, εμπιστοσύνη, διαπίστωση, πεποίθηση.

προσῆπτεν- από το προς + άπτω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: αναπτήρας, αψιμαχία, σύναψη, απτός. ασθενέστερους από το στερητικό ά- + σθένος. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: ασθενής, φιλάσθενος, σθεναρός, εξασθένιση.

διδούς - το ρήμα δίδωμι σχηματίζει τα θέματα δω- (δίδωμι), δο- (έδομεν). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: παράδοση, προδοσία, αντίδοτο, επιδότηση, αντίδοτο, δώρο

Φύσις- από το ρήμα φύω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: φυτό, έμφυτος, κατάφυτος, φυτοφάρμακο, φυτρώνω. σωτηρίαν- από το ρήμα σῴζω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: σωτήριος, σώος, σωστός, σωσίβιο.

ἢμπισχεν- από το άμφί + ἔχω ή από το άμφί + Ἴσχω.

Φυγήν- από το ρήμα φεύγω· σχηματίζει τα θέματα φυγ- (έφυγον) και φευ-(φεύγω). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: διαφυγή, φυγόδικος, πρόσφυγας και φευγαλέος, αποφευκταίος.

κατάγειος- από το κατά + γη.

Ηΰξε- το ρήμα αΰξω ή αυξάνω σχηματίζει το θέμα αύγ- (πρβλ. augeo λατινικά). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: αύξηση, προσαύξηση, αυξομείωση.

ἐπανισῶν- από το επί + ανά + ἰσόω -ῶ. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: εξίσωση, ισότητα, ισομέρεια, ανισομερής. εὐλάβειαν- από το εὐ + λαμβάνω· σχηματίζει θέματα λαβ-, ληψ- και λημ-. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: προσλαμβάνω, κατάληψη, κατειλημμένος, λαβή, σύλληψη, αντίληψη, δοσοληψία.

ἀϊστωθείη- από το στερητικό ά + ιστ- (θέμα από το ἰδεῖν < όράω -ῶ).

ἐπήρκεσε-: από το ἐπί + άρκέω -ῶ. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: αυτάρκεια, διάρκεια, ανεπαρκής, αρκετός. εὐμάρειαν- από το εὐ + μαρής < μάρη (= χέρι).

ἀμφιεννύς- από το άμφι + ἔννυμι (= ντύνομαι). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: αμφίεση, μεταμφιεσμένος, άμφια.

ἐπήρκεσε- από το ἐπί + άρκέω -ω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: αυτάρκεια, διάρκεια, ανεπαρκής, αρκετός.

εὐμάρειαν- από το εὐ + μαρής < μάρη (= χέρι).

χειμῶνα- από το ουσιαστικό χεἶμα (= χειμώνας). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: χειμερία (νάρκη), ξεχειμωνιάζω, χειμερινός.

καύματα- από το ρήμα καίω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: καύση, καυστικός, έγκαυμα, καυτηριάζω.

ἰοῦσιν- το ρήμα ἔρχομαι σχηματίζει τα θέματα: ερχ-, ελ-, /-, ηλ-. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: προσιτός, εισιτήριο, ερχομός, έλευση, προσηλυτίζω, επερχόμενος.

στρωμνή- από το ρήμα στρώννυμι. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: κατάστρωμα, οδοστρωτήρας, επίστρωση.

αὐτοφυής- από το αὐτός + φυής < φύω (βλ. παραπάνω φύσις). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: ευφυής, αφυής (= ο ανόητος).

ὑποδῶν- από το ὑπό + δέω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: δένω, δεσμά, δέσιμο, σύνδεσμος, δεσμοφύλακας.

ἀναίμοις- από το στερητικό ἀ-+αἴμα. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: αιμοδότης, αναίμακτος, αφαίμαξη.

τροφάς- από το ρήμα τρέφω· σχηματίζει τα θέματα τροφ- και τρεφ-. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: διατροφή, τρόφιμος, εκτροφείο, σύντροφος.

ἐξεπόριζεν- από το ἐκ + πορίζω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: βιοπορισμός, εμπορεύομαι, πόρισμα.

βοράν- από το ρήμα βιβρώσκω. ΟΜΟΡΡΙΖΑ: σαρκοβόρος, χρονοβόρος ὀλιγονίαν- από το ὀλίγος + γόνος (βλ. παραπάνω γένη).

το ρήμα αναλίσκω σχηματίζει τα θέματα αν-, άλ- (από το ανά + Fαλ·). ΟΜΟΡΡΙΖΑ: κατανάλωση, καταναλωτής, παρανάλωμα, αναλώσιμα.

Ἂγειν:ΟΜΟΡΡΙΖΑ:αγώνας,αγωγή(ανα,δι,προς,εις,συν,εξ,προ,κατ,μετ,παρ,επ,απ,υπ),αγωγός,παιδαγωγός,ανάγωγος,άγημα,αγέλη,άξονας,εισακτέος,παρείσακτος, σύναξη, παρθεναγωγείο, υδραγωγείο, λοχαγός, ξεναγός, στρατηγός.

ΕΚΘΕΣΗ-ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΘΕΜΑ

 «Γιατί τόση νεανική βία;»

(...) Δυστυχώς η νεολαία που προκαλεί παραβατικές ενέργειες συμμετέχει σε κάθε μορφή παράνομης συμπεριφοράς. Ωστόσο, κάποιες μορφές μπορούν να θεωρηθούν αμιγώς νεανικές, εφόσον η συμμετοχή της νεολαίας σε αυτές είναι καταλυτική. Η εμπλοκή του νέου στο κοι­νό έγκλημα παρουσιάζει αύξηση, ωστόσο απέχει από το να χαρακτηριστεί νεανική μορφή εγκληματικότητας. Όμοια η βία και η εγκληματι­κότητα που οφείλονται σε ιδεολογικά αίτια (θρησκευτικά, πολιτικά, κοινωνικά), όπως η τρομοκρατία, σχετίζονται με τους νέους, οι οποίοι α­ποτελούν τα εκτελεστικά όργανα, όχι όμως και τους ηθικούς αυτουργούς. Οι επικεφαλής του οργανωμένου εγκλήματος είναι συνήθως ενή­λικες, οι οποίοι στρατολογούν νέους εμφυσώντας σε αυτούς την ιδεολογία τους και προωθώντας τους σε πράξεις βίας, προκειμένου να την εμπεδώσουν.

Παράλληλα με αυτή την κατεξοχήν νεανική μορφή βίας είναι η εκτονωτική μορφή βίας (χουλιγκανισμός, βανδαλισμοί, καταστροφές). Πρό­κειται για βίαια ξεσπάσματα νεανικών ομάδων, χωρίς σαφή αίτια, με αφορμή κάποια δημόσια πολιτική, καλλιτεχνική ή αθλητική εκδήλωση. Θύματα αυτής της έκρηξης είναι συνήθως οι περιουσίες πολιτών ή του δημοσίου.

Είναι θέσφατο πλέον ότι η κοινωνία και οι δομές της είναι αυτές που γεννούν τη βία. Στη σύγχρονη κοινωνία κυριαρχούν φαινόμενα όπως η ανεργία, η φτώχεια, η περιθωριοποίηση, ο ρατσισμός, οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες. Είναι γεγονός ότι σε κάθε κοινωνία μοχθούν να ε­πιβιώσουν ομάδες με σοβαρά βιοτικά προβλήματα. Κατά κύριο λόγο οι ομάδες αυτές εμπεριέχουν πλήθος νέων, οι οποίοι βρίσκονται σε α­ναζήτηση επαγγέλματος και εξασφάλισης μιας ισότιμης θέσης μέσα στο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι. Έτσι λοιπόν, είναι εύλογο οι νέοι αυτοί, όταν αδυνατούν να επιβιώσουν και να συμβιώσουν ειρηνικά, να καταφεύγουν στην παρανομία για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην, δίνοντας στην παρανομία τη μορφή «βιοπορισμού». Άλλες πάλι φορές, τα κοινωνικά φαινόμενα που περιγράψαμε, προκαλούν έντονη δυσα­ρέσκεια στις μη προνομιούχες κοινωνικές ομάδες. Είναι αναμενόμενο τότε ότι η βία των νέων, κυρίως η εκτονωτική, θα πάρει τη μορφή αντί­δρασης και αποδοκιμασίας, η οποία στρέφεται επί δικαίων και αδίκων, εφόσον στόχο έχει το σύνολο της κοινωνίας που εμφανίζεται να απο­διώχνει και να καταδικάζει σε εξαθλίωση τους ανθρώπους αυτούς.

Σε άμεση σχέση με τις κοινωνικές δομές πρέπει να αναφερθούν και τα προβαλλόμενα πρότυπα ως άλλο ένα επίσης σημαντικό αίτιο έξαρ­σης της νεανικής παραβατικότητας. Οι νεανικές συντροφιές, αλλά και η ηρωοποίηση της βίας από τα Μ.Μ.Ε. λειτουργούν ενθαρρυντικά, ώ­στε οι νέοι να εκδηλώσουν βίαιη συμπεριφορά. Η υπερβολική προβολή της βίας, είτε ως είδησης, είτε ως θεάματος, εξοικειώνει την αρχικά άμαθη και αγνή νεανική ψυχή με την εμπειρία της βίας. Η εξοικείωση δίνει τη θέση της στον εθισμό, στην αναζήτηση της βιαιότητας ως θεά­ματος και ως ψυχαγωγίας. Η κατάληξη είναι συνήθως η μίμηση, η υιοθέτηση της βίας ως συγκεκριμένη πρακτική, ως αποδεκτή και θαυμα­στή μέθοδος επιβολής των θελήσεων του ατόμου. Συνεπώς, ο νέος που γαλουχείται μέσα στη βία, λογικό είναι να την ενστερνιστεί ή τουλά­χιστον να μην την αποδοκιμάζει.

Η συμπεριφορά, ωστόσο, αυτή της νεολαίας δεν μπορεί να θεωρηθεί ανεξάρτητη από την υπολειτουργία των παιδαγωγικών παραγόντων, και κυρίως της οικογένειας και της εκπαίδευσης. Στην οικογένεια η προτεραιότητα δίνεται στην κατάληψη των απλών υλικών αναγκών των νέων μελών. Στην εποχή του καταναλωτισμού οι γονείς θεωρούν ότι έχουν εκπληρώσει το χρέος τους, όταν εργάζονται αδιάκοπα για να προ­σφέρουν αφειδώς καταναλωτικά αγαθά και άνετη ζωή. Η απουσία διαλόγου και επικοινωνίας χαρακτηρίζει τη σύγχρονη οικογένεια και υπο­βαθμίζει το ρόλο της. Ο νέος που στερείται ηθικοπνευματικής καθοδήγησης είναι ευάλωτος στη χειραγώγηση αλλά και στην επιθετική συ­μπεριφορά είτε επειδή δε διαθέτει τη σύνεση και τις αναστολές που θα του πρόσφερε η διαπαιδαγώγηση είτε επειδή επιθυμεί να αντιδράσει στην παραμέληση και να προσελκύσει την προσοχή.

Όμοια, μοναδικός προσανατολισμός του βαθύτατα γνωσιοκεντρικού και χρησιμοθηρικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι η επιστημονική γνώση. Ο νέος και κυρίως ο έφηβος δεν αποκομίζει στα πλαίσια της εκπαίδευσης κάποια μορφή ηθικοπνευματικής καθοδήγησης ή έστω παι­δαγωγικής επίδρασης για τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. Αντίθετα το σχολείο, όπως άλλωστε και η οικογένεια, κάποιες φορές λει­τουργούν αυταρχικά σε περιπτώσεις νεανικής επαναστατικότητας με αποτέλεσμα να οξύνουν την αντίδραση του νέου.

Οι σύγχρονοι νέοι, ευάλωτοι και ανυπεράσπιστοι, γίνονται υποχείρια των επιτηδείων (πολιτικών, θρησκευτικών, αθλητικών παραγόντων), οι οποίοι εμποτίζουν τη νεανική ψυχή με τυφλό φανατισμό πάνω σε ιδέες και οράματα κενά και επικίνδυνα για το σύνολο (ναζισμός, ρατσισμός, εθνικισμός, σατανισμός, οπαδισμός). Γνωρίζουν ότι, αν κερδίσουν την ένθερμη υποστήριξη της νεολαίας προς όφελος τους, τότε έχουν κά­νει ένα σημαντικό βήμα για την επιβολή και καθιέρωση της ιδεολογίας τους. Δε διστάζουν να εκμεταλλευτούν τη νεανική ευπιστία και αγωνι­στικότητα, ώστε να σύρουν τους νέους σε πράξεις βίαιου «ηρωισμού» και «αυταπάρνησης» (τρομοκρατία, χουλιγκανισμός, νεοναζισμός) (...)

                                                 (Κείμενο της Βαγιωνάκη Πολυξένη)

Παρατηρήσεις

1.   Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 100-120 λέξεις.

2.   Ποια είναι η συλλογιστική πορεία (παραγωγική, επαγωγική) που ακολουθείται στον παρακάτω συλλογισμό; Να δικαιολογήσετε την απά­ντηση σας.

●    Οι πολιτικοί, θρησκευτικοί, αθλητικοί παράγοντες γνωρίζουν ότι, αν κερδίσουν την ένθερμη υποστήριξη της νεολαίας προς όφελος τους, τότε έχουν κάνει ένα σημαντικό βήμα για την επιβολή και καθιέρωση της ιδεολογίας τους.

●    Δε διστάζουν λοιπόν να εκμεταλλευτούν τη νεανική ευπιστία και αγωνιστικότητα.

●    Καταφέρνουν επομένως να σύρουν τους νέους σε πράξεις βίαιου «ηρωισμού» και «αυταπάρνησης» (τρομοκρατία, χουλιγκανισμός, νεο­ναζισμός).

Γ. Παραγωγή κειμένου: Στην πόλη σας οργανώνεται μια κίνηση πολιτών με σκοπό να αντιμετωπίσει τα αυξημένα κρούσματα νεανικής ε­γκληματικότητας, τις εκδηλώσεις χουλιγκανισμού, τη διάδοση ακραίων πολιτικών ιδεολογιών και τη σύσταση συμμοριών, φαινόμενα που έ­χουν ανησυχήσει την τοπική κοινωνία. Με πρωτοβουλία της τοπικής Αρχής της πόλης καλούνται γονείς και δάσκαλοι να δώσουν λύσεις στο ζήτημα αυτό. Εσείς συμμετέχετε στο δημόσιο αυτό διάλογο ως εκπρόσωπος των μαθητών του Λυκείου σας. Σε ένα σύντομο κείμενο 500-600 λέξεων να επισημάνετε τις συνέπειες της νεανικής βίας και στη συνέχεια να προτείνετε τρόπους περιστολής του προβλήματος αυτού.