ΕΚΘΕΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ-DNΑ με ηθική

DNΑ με ηθική

Οι αντιδράσεις για τη χαρτoγράφηση του ανθρώπινoυ γονιδιώµατος οφεί­λονται κυρίως σε φόβους σχετικά µε τις ηθικές, νοµικές και κοινωνικές συ­νέπειες που µπορεί να έχει η ακριβής γνώση του ανθρώπινου γενετικού υ­λικού. Συγκεκριµένα, εκφράστηκαν ανησυχίες ότι υπάρχει κίνδυνος να προκύψουν νέες µορφές διακρίσεων, που θα αποκλείουν από την αγορά εργασίας άτοµα µε γενετική προδιάθεση σε σοβαρές ασθένειες ή δε θα τους επιτρέπουν να έχουν ιατροφαρµακευτική περίθαλψη και να κάνουν ασφάλειες ζωής. Το ερώτηµα πώς θα προστατευθεί το γενετικό απόρρητο βρίσκεται στο κέντρο αυτών των ανησυχιών...

Ακόµη κι αν θεσµοθετηθούν ικανοποιητικοί νόµοι και ρυθµίσεις, θα υπάρξουν πολλά διλήµµατα, τα οποία δε θα µπορούµε εύκολα να αντι­µετωπίσουµε. Για παράδειγµα, γιατί θα πρέπει τα ζευγάρια να γνωρί­ζουν το γενετικό τους προφίλ πριν γίνουν γονείς; Στο µέλλον θα θεωρεί­ται ηθικά επιλήψιµη η αµέλεια, αν εν γνώσει µας επιτρέπουµε τη γέννη­ση παιδιών µε σοβαρά γενετικά προβλήµατα; Και αργότερα, αυτά τα θύµατα θα δικαιούνται να προσφύγουν στη δικαιοσύνη ζητώντας την τι­µωρία των γονιών τους, επειδή δεν έκαναν τίποτα για να αποτρέψουν τον ερχοµό τους, παρόλο που γνώριζαν ότι η ζωή τους δε θα ήταν χωρίς πόνο και έντονα συναισθηµατικά προβλήµατα;

Σε όσους πιστεύουν σε αυτή την άποψη µπορεί να αντιτείνει κανείς το επιχείρηµα ότι, αν προσπαθήσουµε να ελέγξουµε το γενετικό πεπρωµένο των παιδιών µας, ουσιαστικά υιοθετούµε τη θεωρία της ευγονικής, όπως έκαναν οι ναζί, οι οποίοι έστειλαν στους θαλάµους των αερίων για γενε­τικούς λόγους 250.000 τροφίµους ψυχιατρικών ιδρυµάτων. Παρόλο που στις αρχές του 20ού αιώνα η ευγονική είχε την απήχηση ενός επίδοξου κι­νηµατος και την υποστήριξη πολλών Αμερικανών, οι φρικαλεότητες των ναζί µάς έκαναν να φοβηθούµε ότι τα επιχειρήµατα της ευγονικής µπο­ρούν να χρησιµοποιηθούν και πάλι στο µέλλον, για να προωθηθεί ο απο­κλεισµός των υποτιθέµενων γενετικά ακατάλληλων εθνικών οµάδων. [...]

Επίσης, έντονες αντιδράσεις για προγράµµατα που έχουν στόχο να αποτρέψουν τη γέννηση παιδιών µε σοβαρές γενετικές ανωµαλίες εκδη­λώνονται και από ανθρώπους που πιστεύουν ότι κάθε ανθρώπινη ζωή είναι εικόνα Θεού και θα πρέπει να έχει την εκτίµηση και την υποστήρι­ξη όλων. Αυτοί οι άνθρωποι πιστεύουν ότι τα έµβρυα µε γενετικές βλά­βες έχουν το δικαίωµα να ζήσουν, όπως ακριβώς και τα έµβρυα που αναµένεται να έχουν υγιή και παραγωγική ζωή. [...]

Θεωρώ περιττή την αγωνία που προκαλούν οι νόµοι που χρησιµοποιούν τη δύναµη αυθαίρετων θρησκευτικών εντολών για να επιβάλουν τη γέννη­ση παιδιών µε γενετικές ασθένειες σε γονείς που θα προτιµούσαν τη διακοπή της κύησης, ελπίζοντας ότι η επόµενη σύλληψη θα τους χαρίσει ένα υγιές παιδί... Δε θα πρέπει να µας εκπλήξει η συνεχώς αυξανόµενη αντίδραση στο Πρόγραµµα του Ανθρώπινου Γονιδιώµατος, που θεωρείται ότι είναι το πιο εµφανές σύµβολο της εξελικτικής βιολογίας. Επειδή, όµως, οι αντι­κειµενικοί ιατρικοί στόχοι του Προγράµµατος Γονιδιώµατος σπάνια είναι λανθασµένοι, όσοι φοβούνται τις συνέπειές του θα δώσουν έµφαση στο ότι η υπεραπλουστευµένη προσέγγιση της ανθρώπινης ύπαρξης παραβλέπει την πρωταρχική σηµασία της πνευµατικής πλευράς της ανθρώπινης ύπαρξης, που, όπως υποστηρίζουν, παίζει πολύ πιο σηµαντικό ρόλο από τα γονίδιά µας στην επιτυχία µας ή την αποτυχία µας στη ζωή.

Όσοι προβάλλουν τέτοια επιχειρήµατα πιστεύουν ότι είναι καλύτερα να δαπανούµε τα χρήµατά µας για να βελτιώσουµε το οικονοµικό και ηθικό περιβάλλον του ανθρώπου, αντί να ανακαλύπτουµε γονίδια, τα οποία, ό­πως ισχυρίζονται όσοι αντιτίθενται σ' αυτά τα προγράµµατα, µόνο οριακά θα επηρεάσουν την υγεία µας και την κοινωνική συµπεριφορά µας.

Ωστόσο, µε το πέρασµα του χρόνου θα γίνει φανερή η αλήθεια: τα χρήµατα που έχουν δαπανηθεί συνέβαλαν στο να µειωθεί ο αριθµός των µεγάλων τραγωδιών, για τις οποίες ευθύνονται οι γενετικές ασθένειες. Τις επόµενες δεκαετίες, λοιπόν, θα δούµε να γίνεται ολοένα και πιο αποδεκτή η άποψη ότι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωµα να διακόπτουν την κύηση όταν τα έµβρυα παρουσιάζουν γενετικές ανωµαλίες.

Παραµένει, όµως, το ερώτηµα ποιος αποφασίζει για τη διακοπή της εγκυµοσύνης. Σε καµιά περίπτωση αυτή η απόφαση δεν πρέπει να α­νατεθεί στο κράτος, γιατί ακόµη και στις πιο οµοιογενείς κουλτούρες, παρατηρείται τεράστια απόκλιση ως προς το ποια µορφή ανθρώπινης ζωής πρέπει να ενθαρρύνουµε. Είναι προτιµότερο αυτή την απόφαση να την παίρνει η µέλλουσα µητέρα και ο µέλλων πατέρας (εφόσον έχει α­ναλάβει µε τη δέουσα σοβαρότητα τον πατρικό του ρόλο). Η ανεξέλε­γκτη ελευθερία µπορεί να ανοίξει το δρόµο για ανεύθυνες γενετικές ε­πιλογές, οι οποίες θα κάνουν κακό σε όλους. Ωστόσο, δεν πρέπει να πε­ριµένουµε ότι το αποτέλεσµα από την αντιµετώπιση των γενετικών δι­ληµµάτων θα είναι καλύτερο απ' ό,τι συµβαίνει µε την αντιµετώπιση των προβληµάτων που αφορούν άλλες πλευρές της ζωής. Και θα έχουµε λόγους να ελπίζουµε ότι οι γενετικές επιλογές µας θα βελτιωθούν, καθώς η γενική γνώση για τις συνέπειες των άστοχων γενετικών συνδυασµών εκτιµώνται καλύτερα. [...]

Παράλληλα, πρέπει να αντιληφθούµε ότι η κοινωνία των ανθρώπων θα προσεγγίσει µε αβεβαιότητα τον τρόπο σκέψης της γενετικής. Ακόµη και οι πιο ένθερµοι υποστηρικτές της θα ανησυχούν µερικές φορές ότι πάµε µε πολύ γοργό βήµα, για να αναλάβουµε ρόλους που στο παρελ­θόν ανήκαν στο Θεό. Μόνον Εκείνος µπορούσε να προφητέψει το µέλ­λον, όπως είχε και τη δύναµη να αλλάξει το πεπρωµένο µας από το κακό στο καλό ή από το καλό στο κακό. Σήµερα διαθέτουµε κι εµείς κάποιες από αυτές τις δυνάµεις.

Αυτή η κατάσταση είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει ανησυχία σε ορισµέ­νους, θα τους κάνει να φοβούνται ότι δε θα χρησιµοποιήσουµε τη δύναµή µας σωστά και θα δηµιουργήσουµε κοινωνίες µε γενετική διαστρωµάτωση, οι οποίες δε θα προσφέρουν προοπτικές ελπίδας και αξιοπρέπειας σε ό­λους τους πολίτες τους. Αναλύοντας, λοιπόν, τη γενετική εκείνο που ελπίζουµε είναι να υπάρ­ξουν καλύτερες στιγµές για την ανθρώπινη ζωή, ενώ τα βήµατά µας πρέ­πει να είναι προσεκτικά και να τα χαρακτηρίζει µεγάλη ταπεινοφροσύνη.

        Τζέιµς Γουότσον, περιοδικό NPQ, τεύχ.16, Φθινόπωρο 2000, σελ. 56-59

Παρατηρήσεις:

1.        Να συνοψίσετε το περιεχόµενο του κειµένου σε µια περίληψη 100-120 λέξεων.

                                                                                                                   (Μονάδες 25)

2.        Σε ποιο είδος θα κατατάσσατε το κείµενο που διαβάσατε; Να αιτιολο­γήσετε την απάντησή σας.

                                                                                                                   (Μονάδες 11) 

3.        Ποια η δομή και ο τρόπος ανάπτυξης της 1^ης παραγράφου του κειμένου;

                                                                                                                   (Μονάδες 10)

4.        Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις µε άλλες συνώνυµες:

                   - θα θεωρείται ηθικά επιλήψιµη

                   - να προσφύγουν στη δικαιοσύνη

                   - να αντιτείνει κανείς το επιχείρηµα

                   - είχε την απήχηση ενός επίδοξου κινήµατος

                   - παραβλέπει την πρωταρχική σηµασία

                   - παρατηρείται τεράστια απόκλιση

                 - έχει αναλάβει µε τη δέουσα σοβαρότητα

                 - ακόµη και οι πιο ένθερµοι υποστηρικτές

                                                                                                                              (Μονάδες 4)

5.      «Αναλύοντας, λοιπόν, τη γενετική εκείνο που ελπίζουµε είναι να υπάρ­ξουν καλύτερες στιγµές για την ανθρώπινη ζωή, ενώ τα βήµατά µας πρέ­πει να είναι προσεκτικά και να τα χαρακτηρίζει µεγάλη ταπεινοφροσύνη». Να αναλύσετε το περιεχόμενο της παραπάνω περιόδου σε 80-100 λέξεις.

                                                                                                                  (Μονάδες 10)

6.        Στο πλαίσιο μιας έρευνας που διερευνά τη στάση των νέων  απέναντι στην επιστημονική πρόοδο, καλείστε να αναπτύξετε ένα κείμενο 500 λέξεων στο οποίο θα αναλύετε τα επιχειρήματα των επιστημόνων που επικαλούνται την ηθική ουδετερότητά τους και θα αποδεικνύετε την άποψη ότι σήμερα η επιστημονική κοινότητα δεν είναι δυνατό να εμμένει στο σύνθημα «η αλήθεια για την αλήθεια», αλλά οφείλει να αντιμετωπίσει την κοινωνική ευθύνη της.

                                                                                                                   (Μονάδες 40)