ΈΚΘΕΣΗ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ- Ζώνη πολιτισμού» στα Σχολεία

Ζώνη πολιτισμού» στα Σχολεία

Έχουμε σκεφθεί, όταν βλέπουμε τόσο κόσμο να επισκέπτεται ένα μουσείο ή μια πινακοθήκη στο εξωτερικό, ό­ταν δεν μπορείς εκεί να βρεις εισιτήριο για ένα θέατρο ή για μια συναυλία, όταν βλέπουμε τόσο κόσμο να συχνάζει στα βιβλιοπωλεία του εξωτερικού, γιατί συμβαίνει αυτό; Είναι οι Αμερικανοί, οι Άγγλοι, οι Γερμανοί ή οι Γάλ­λοι ή όλοι οι άλλοι Ευρωπαίοι τόσο μορφωμένοι, τόσο καλλιεργημένοι, τόσο φιλομαθείς, τόσο «κουλτουριάρηδες»; Μήπως συμβαίνει κάτι άλλο; Μήπως οι πολίτες αυτών των χωρών έχουν μάθει να ακούνε μουσική να βλέπουν εκθέσεις, να επισκέπτονται μουσεία, να βλέπουν θέατρο, να διαβάζουν βιβλία; Και πού το έχουν μάθει; Μήπως αυτή η ευαισθησία τους έχει καλλιεργηθεί στα σχολικά τους χρόνια, μέσα από το πρόγραμμα και τις δραστηριότητες του Σχολείου; Ε, λοιπόν, κατά κανόνα αυτό συμβαίνει.

Το σχολείο τους φέρνει σε επαφή και τους κάνει να αγαπήσουν την Τέχνη εξ απαλών ονύχων. Από μικρά παι­διά. Ελκυστικά, όχι καταπιεστικά, ως απόλαυση, όχι ως αγγαρεία, ως βίωμα και ως σημαντική μάθηση, όχι ως μά­θημα και μάλιστα παρακατιανό. Τους οδηγεί δηλ. από νωρίς, μελετημένα, με διάρκεια και κλιμάκωση, να γνωρίσουν και να αγαπήσουν την Τέχνη και τον πολιτισμό γενικότερα. Όχι για να γίνουν μουσικοί ή ζωγράφοι ή ηθοποιοί ή συγγραφείς ή καλλιτέχνες, αλλά για να γίνουν καλλιεργημένοι πολίτες με ευαισθησίες για την Τέχνη, το ωραίο, την αισθητική για ό,τι απευθύνεται στην ψυχή και στο συναίσθημα, τη «συναισθηματική νοημοσύνη», που μπορεί άριστα να συμβαδίζει και να συμπληρώνει την καλλιέργεια της γνώσης, της λογικής, της κριτικής ικανό­τητας. Τελικός στόχος αυτής της έμφασης στον πολιτισμό είναι η εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής.

Ας περάσουμε στα δικά μας. Το ελληνικό σχολείο δεν είναι κακό σχολείο, ας το ξεκαθαρίσουμε. Ωστόσο, είναι ένα σχολείο προσανατολισμένο στις γνώσεις (για την ακρίβεια στις πληροφορίες) και προσδεδεμένο στο άρμα των εισαγωγικών εξετάσεων για το Πανεπιστήμιο. Καλός μαθητής, επιτυχημένος μαθητής, επίδοξος επιτυχημένος πολίτης είναι αυτός που εισήχθη σε ένα Ανώτατο Ίδρυμα! Αυτός μόνο που μπήκε στην τροχιά της απόκτη­σης ενός πανεπιστημιακού πτυχίου! Και ο άνθρωπος; Η ζωή του; Οι ευαισθησίες, τα ενδιαφέροντα, η καλλιέργεια της ψυχής, κάποιες ανησυχίες πνευματικές για ό,τι είναι έξω και πέρα από την επαγγελματική του καταξίωση; Η αναζήτηση για ό,τι ομορφαίνει τη ζωή του και της δίνει νόημα και άλλες διαστάσεις, όχι ποσοτικές, όχι οικονομι­κές, όχι καταναλωτικές, όχι υλικές; Όλα αυτά είναι εκτός Παιδείας; Δεν ανήκουν στους σκοπούς της σχολικής μόρφωσης.

Αν όλα αυτά, αν αυτή η διάσταση, αυτός ο προβληματισμός, αυτός ο σκοπός έχουν σημασία για την Παιδεία του πολίτη και την Εκπαίδευση που την υπηρετεί, τότε θα πρέπει να γίνουν ορισμένες αλλαγές στη «φιλοσοφία» και στην οργάνωση του σχολικού προγράμματος. Θα πρέπει να εισαχθεί μια «ζώνη πολιτισμού» στο πρόγραμμα, όχι τόσο ως «μάθημα» αλλά ως μάθηση, ως καλλιέργεια, ως δραστηριότητα, ως ευαισθητοποίηση. Ένα δίωρο την εβδομάδα σ' ένα διεπόμενο σχολικό πρόγραμμα θα πρέπει να αφιερωθεί στην πολιτιστική καλλιέργεια των μαθητών. Όλων των μαθητών. Ένα δίωρο που άλλος μαθητής θα επιλέγει και θα αφιερώνει στη μουσική άλλος στη ζωγραφική άλλος στο θέατρο, άλλος στον κινηματογράφο, άλλος στη ρητορική άλλος στον κινηματογρά­φο, άλλος στην ιστορία της τέχνης κ.λπ. Και μάλιστα με εναλλαγή των επιλογών στα έτη του σχολείου ώστε να παρακολουθήσει περισσότερα αντικείμενα. Δίωρο υποχρεωτικό για όλους, με πρόβλεψη στο πρόγραμμα και επιλογή των ίδιων των μαθητών. Με στενή συνεργασία με τον καθηγητή της μουσικής, με τον καθηγητή των καλ­λιτεχνικών, με τον θεατρολόγο, με τον φιλόλογο, με τον ιστορικό της τέχνης. Σε μια άλλη διάρθρωση των αντι­στοίχων αντικειμένων, με ανάλογο πρόγραμμα, κάποιες ειδικές αίθουσες - εργαστήρια, και ό,τι χρειάζεται. Εδώ εί­ναι βέβαιο ότι, καλούμενοι, θα βοηθήσουν και οι γονείς, οι σύλλογοι των Σχολείων. Και κυρίως οι μαθητές - και οι δάσκαλοι - θα ανακαλύψουν πτυχές της προσωπικότητας τους που αγνοούν.

Μιλάω για ένα δίωρο μέσα στο πρόγραμμα, κοινό για όλους (αυτό θα πει «ζώνη») και με δυνατότητα επιλογής. Αναφέρομαι επίσης στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού και σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου και του Λυκείου

Ελπίζω οι γραμμές αυτές να μη θεωρηθούν ως ουτοπική σύλληψη! Αυτό που μάλλον πρέπει να μας ανησυχεί είναι το να βλέπουμε την ενασχόληση των μαθητών μας με τον πολιτισμό ως ουτοπία - αν και όσο τούτο συμβαί­νει.

Γ. Μπαμπινιώτης, Εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2008

Παρατηρήσεις:

1.      Να γράψετε την περίληψη του κειμένου (80 - 100 λέξεις).

(Μονάδες 25)

2.      Σε ποιο γραμματειακό είδος ανήκει το παραπάνω κείμενο; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

(Μονάδες 10)

3.      Να συνθέσετε έναν άλλον τίτλο που να αποδίδει το περιεχόμενο του κειμένου.

(Μονάδες 5)

4.      Να γράψετε τα συνώνυμα των λέξεων: ελκυστικά, καλλιεργημένοι, συμβαδίζει, καταξίωση, ουτοπία.

(Μονάδες 10)

5.      Σε άρθρο που θα δημοσιεύει στην εφημερίδα του σχολείου σας αναπτύσσετε τις απόψεις σας για τις αιτίες που οδηγούν τους νέους σε μια αδιάφορη θεώρηση του αιτήματος της πολιτιστικής καλλιέργειας, και στη συνέχεια περιγράφετε ένα πλαίσιο δράσης ποικίλων φορέων μέσω του οποίου θα μπορούσε να υλοποιηθεί μια γόνιμη και ουσιαστική επαφή με τα πολιτιστικά δημιουργήματα (500 - 600 λέξεις).

(Μονάδες 50)

ΈΚΘΕΣΗ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ-Το απρόσωπο στη δουλειά

Το απρόσωπο στη δουλειά

            Από τα βασικότερα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου θεωρείται η αποξένωση του σε κάθε χώρο δραστηριότητας. Αυτό μπορούμε να το παρατηρήσουμε στο μέρος όπου περνά, ίσως, τις πιο πολλές του ώρες. Ο επαγγελματικός χώρος σήμερα, αντί να ενώνει τους ανθρώπους, τους απομονώνει και τους αποξενώνει περισσότερο από κάθε άλλη εποχή. Οι πιο πολλές δουλειές σήμερα έχουν διαβρωθεί από τη σύγχρονη «ασθένεια», την τυποποίηση. Η προσωπική δημιουργικότητα δεν επιτρέπεται, μια και τη δουλειά την κάνουν προγραμματισμένα οι μηχανές. Κάθε μέρα γίνονται οι ίδιες κινήσεις, παράγεται το ίδιο αντικείμενο, απαιτείται η ίδια διαδικασία.

            Όλα τούτα συντελούν και σε μια άλλη πτυχή του σύγχρονου τραγικού τρόπου διαβίωσης: ο άνθρωπος γίνεται αντικοινωνικό ον, αφού δεν έρχεται σε επαφή με τα υπόλοιπα άτομα με τα οποία δουλεύει στον ίδιο χώρο. Έτσι παρατηρούνται θλιβερά φαινόμενα: άνθρωποι που στη δουλειά απέχουν μόνο λίγα μέτρα, να μην έρχονται καθόλου σε επαφή στην καθημερινή ζωή τους έξη από το εργοστάσιο. Σ’ αυτό συμβάλλει και η όλη δομή της σύγχρονης κοινωνικής ζωής, που δημιουργεί το καθημερινό άγχος. Σπάνιες ή ελάχιστες διαφοροποιήσεις στην καθημερινή μας ζωή. Προγραμματισμένες κινήσεις για να μη χάνουμε χρόνο στη δουλειά, στο σχολείο, στις διαπροσωπικές σχέσεις. Η «ρουτίνα» της καθημερινότητας σκοτώνει ό,τι έχει αφήσει ακόμα άθικτο η μηχανοποίηση και ο προγραμματισμός.

            Και είναι σύγχρονο φαινόμενο αυτό, αφού ποτέ προηγούμενα στην ανθρώπινη Ιστορία οι δουλειές δεν ήταν τόσο καλά οργανωμένες, τόσο καλά προγραμματισμένες και παραγωγικές. Βέβαια υπάρχουν και εξαιρέσεις σ’ όλη αυτή την κατάσταση, αλλά περιορίζονται σε λίγα επαγγέλματα και κυρίως σ’ αυτά που έχουν σχέση με τις Καλές Τέχνες ή τις Επιστήμες, αν και σε τούτες η σύγχρονη αντίληψη θέλει τον προγραμματισμό.

            Λογικά, λοιπόν, έρχονται τα αποτελέσματα όλης αυτής της κατάστασης. Η ψυχρότητα στην παραγωγή μεταφέρεται και στις ανθρώπινες σχέσεις. Η κατανόηση απουσιάζει και δίνει τη θέση της στη σκληρότητα και την απανθρωπιά. Χάνονται οι λαϊκοί καλλιτέχνες και δίνουν τη θέση τους στην «έντεχνη» δημιουργία, που  μπορεί μεν να είναι καλή, της λείπει όμως το «αίσθημα» που παρουσίασε ένας Θεόφιλος.

            Γίνεται λοιπόν αντιληπτό πως όλη τούτη η κατάσταση είναι αντιανθρώπινη και πρέπει να αλλάξει. Οι λύσεις βέβαια θα είναι θεωρητικές ή τουλάχιστον μακροχρόνιες. Πρέπει όμως να γίνει μια προσπάθεια για την αλλαγή, αφού είναι βέβαιο ότι ενοχλεί όλους μας. Οι συνθήκες εργασίας στα τεχνικά επαγγέλματα πρέπει να αλλάξουν. Το πώς και με ποιους συγκεκριμένους τρόπους, θα το βρουν όσοι ασχολούνται με την ψυχολογία και την παραγωγικότητα. Εμείς αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι μόνο η καλλιέργεια η ατομική μας, ώστε ν’ αποκτήσουμε ενδιαφέροντα και ανθρωπιά. Ίσως βέβαια και τίποτε απ’ όλα αυτά αλλά να περιμένουμε την εποχή που τα ρομπότ θα πάρουν τη θέση μας μπροστά στη μηχανή και θα μας δώσουν τη δυνατότητα να ξαναγυρίσουμε στην Αρχαία Αγορά. Μέχρι τότε όμως πρέπει να ετοιμαζόμαστε.

                                                                                                         (Γ. Μαυρογιάννη)

Παρατηρήσεις:

1. Να δοθεί η περίληψη του κειμένου σε μια παράγραφο 80 περίπου λέξεων.

                                                                                                                  (Μονάδες 25)

2. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή και η συνεκτικότητα μεταξύ των παραγράφων του κειμένου;

                                                                                                                    (Μονάδες 5)

3. Να γραφεί ένα συνώνυμο για τις εξής λέξεις του κειμένου: αποξένωση, διαβρωθεί, συντελούν, πτυχή, διαπροσωπικές, αποτελέσματα, συνθήκες, αλλάξουν, αντιληπτό, σκληρότητα.                                                (Μονάδες 10)

4. Τι εννοεί ο συγγραφέας κάνοντας λόγο για αποξένωση του ανθρώπου σε κάθε χώρο δραστηριότητας; Να αναπτύξετε την απάντησή σας σε μια παράγραφο 80 περίπου λέξεων.

                                                                                                                  (Μονάδες 10)

5. Να γίνει δομική ανάλυση της τέταρτης παραγράφου.

                                                                                                                  (Μονάδες 10)

Παραγωγή Λόγου: Στο κείμενο αναφέρεται έμμεσα ότι η αλλοτρίωση ευθύνεται και για τη «δυσκολία στη δημιουργία και εδραίωση αυθεντικής φιλίας, διατήρη­ση ενός επιπέδου επαρκούς ψυχοκοινωνικοοικονομικής αίσθησης «ασφάλειας» και αυτοπεποίθησης». Θεωρώντας πως οι εκδηλώσεις αυτές της αλλοτρίωσης είναι στη σύγχρονη εποχή πολύ συνηθισμένες , να προσπαθήσετε να επισημάνετε τα αίτια που κατά τη γνώμη σας οδηγούν σε αυτά τα φαινόμενα και να προτείνετε τρόπους , ώστε ο άνθρωπος να καταφέρει να βελτιώσει τις σχέσεις του με τον κοινωνικό του περίγυρο και να νιώσει περισσότερη ασφάλεια κι αυτοπεποίθηση. (500 περίπου λέξεις)                                                                                                                                        (Μονάδες 40)

ΕΚΘΕΣΗ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ-ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ

Τρία Νόμπελ ζητούν, τώρα, δίκαιες λύσεις

«Οι τρομοκρατικές επιθέσεις της περασμένης εβδομάδας στις Η.Π.Α. συγκλόνισαν ολόκληρη την ανθρωπότητα και μας θύμισαν με δραματικό τρόπο σε τι αβύσσους μπορεί να μας βυθίσει η απάνθρωπη συμπεριφορά που δείχνουμε οι μεν στους δε.

Ήταν ενθαρρυντικό ότι σχεδόν όλος ο κόσμος εναντιώθηκε έντονα σ' αυτές τις τόσο ειδεχθείς πράξεις που διαλύουν με τρόπο βίαιο και τρομακτικό τη ζωή τόσων αθώων ανθρώπων, των οποίων μόνη έννοια ήταν να εξασφαλίσουν την καθημερινή τους ύπαρξη. Σε τούτη την απερίγραπτη τραγωδία, η αξιοπρέπεια, που κάνει τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπινων όντων του πλανήτη να ξεχωρίζει, βρήκε την έκφραση της στην απερίφραστη καταδίκη των τρομερών αυτών πράξεων αγριότητας.

Μ’ αυτή την πλειοψηφία θέλουμε να ενώσουμε την κοινή φωνή μας για να καταδικάσουμε τέτοιες ενέργειες και να εκφράσουμε στην αμερικανική κυβέρνηση, το λαό, και κυρίως σ' αυτούς που έχασαν συγγενείς και φίλους, την πρόθεση συμμετοχής μας. θα συμμετάσχουμε στον αγώνα τους και ελπίζουμε ότι θα απαλύνει τον πόνο τους το γεγονός ότι τόσοι άνθρωποι ανά τον κόσμο τον συμμερίζονται.

Τα γεγονότα της προηγούμενης εβδομάδας αποτελούν νέα πρόκληση για την απελευθέρωση του κόσμου από τη μάστιγα της τρομοκρατίας. Αυτά τα γεγονότα υπογραμμίζουν πόσο ευάλωτοι είμαστε όλοι απέναντι στην τρομοκρατία. Είθε οι ένοχοι να βρεθούν, να συλληφθούν και να τιμωρηθούν αυστηρά.

Σε μια τέτοια ώρα, ο κόσμος θα πρέπει να διαμορφώσει κοινό μέτωπο προς αυτή την κατεύθυνση. Η τρομοκρατία επιζητεί την επικράτησή τnς πάνω και έξω από νόμους. Τα βήματά μας κατά τnς τρομοκρατίας θα πρέπει να γίνουν με μεγάλη ακρίβεια εντός του διεθνούς και εθνικών δικαίων.

Σε αυτή την περίοδο της επικείμενης κρίσης είναι ανάγκη να επιδειχθεί σύνεση στην άσκηση της εξουσίας του κράτους και της κυβέρνησης. Οι δράσει που θα αναληφθούν δεν θα πρέπει να διογκώσουν τις εντάσεις και να διχάσουν τον κόσμο, γιατί είναι ακριβώς στη μάχη με το διχασμό, όπου η τρομοκρατία βρίσκει πρόσφορο έδαφος.

Η πρόσφατη ιστορία της πατρίδας μας μάς δίδαξε ότι οι διαπραγματεύσεις είναι το πλέον ασφαλές μέτρο για την εξεύρεση μόνιμων λύσεων ακόμα και στα πολιτικά προβλήματα που αντιμετωπίζονται με περισσότερη δυσκολία.

Στον αγώνα και την προσπάθεια για την εξουδετέρωση της τρομοκρατίας οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε τα γενεσιουργά αίτια αυτών των προβλημάτων σε ολόκληρο τον κόσμο και να βρούμε δίκαιες λύσεις. Στη Μέση Ανατολή, κυρίως, θα πρέπει να διπλασιάσουμε τις προσπάθειες ώστε να βρούμε δίκαιη και ειρηνική λύση. Αν από τα τραγικά γεγονότα τnς περασμένης εβδομάδας, μπορεί να αναδυθεί σε όλους μας μια νέα βούληση για συνεργασία, ώστε να βρούμε δίκαιες λύσεις για τα προβλήματα που απειλούν την επιβίωση, την ασφάλεια και την ευημερία όλων μας, θα έχουμε αποτίσει το σημαντικότερο φόρο τιμής στους ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους».

μετά την τρομοκρατική επίθεση τnς 11^ης Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη,

Φρεντερίκ Ντε Κλερκ, Νέλσον Μαντέλα, Ντέσμοντ

Παρατηρήσεις:

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου.

                  (25 Μονάδες)

Β1. Ποιο θέμα πραγματεύονται οι συγγραφείς του κειμένου και ποια η θέση τους πάνω σε αυτό;

(5 Μονάδες)

Β2. Ποιοι τρόποι πειθούς κυριαρχούν στο κείμενο και ποιες προθέσεις των συγγραφέων εξυπηρετούν;      

(10 Μονάδες)

Β3. Να εντοπίσετε τα στοιχεία εκείνα που δίνουν διδακτικό /παραινετικό χαρακτήρα στο κείμενο.

                                                                                             (5 Μονάδες)

       

Β4. Στο κείμενο χρησιμοποιείται ο υποταγμένος μικροπερίοδος λόγος και το α' πληθυντικό πρόσωπο. Να το ερμηνεύσετε λαμβάνοντας υπόψη σας και τον τίτλο του κειμένου.

(5 Μονάδες)

Β.5. α) Να γραφούν τα συνώνυμα των λέξεων: ειδεχθείς, απερίφραστη, μάστιγα, διχασμός, αναδυθεί     

(5 Μονάδες)

    β) απάνθρωπη, τρομοκρατία, διαπραγματεύσεις, εξεύρεση, εξουδετέρωση. Να βρείτε από ποια συνθετικά αποτελούνται οι παραπάνω λέξεις και να σχηματίσετε από ένα σύνθετο, χρησιμοποιώντας το δεύτερο συνθετικό τους.                                        

(5  Μονάδες)

Γ. Παραγωγή κειμένου

«Από το 2001 και εξής, η έναρξη του σχολικού έτους στην Ελλάδα συμπίπτει με την αποφράδα ημέρα τnς 11^nς Σεπτεμβρίου, ημέρα πόνου αλλά και έντονα ανησυχίας για το μέλλον τnς ανθρωπότητας. Μια νέα μορφή «σκοτεινού» πολέμου απειλεί όλους μας, καθώς από εκείνη την ημέρα και εξής, πολλά τρομοκρατικά χτυπήματα με χιλιάδες αθώα θύματα έλαβαν χώρα σε όλες τις γωνιές του πλανήτη.

Με την έναρξη λοιπόν του φετινού σχολικού έτους, καλείστε να γράψετε ένα άρθρο για το πρώτο φύλλο τnς σχολική σας εφημερίδα, όπου θα αναπτύξετε τις απόψεις σας για το φαινόμενο τnς τρομοκρατίας. Αφού αναφερθείτε συνοπτικά στα συνηθέστερα κίνητρα των τρομοκρατών, επιμείνετε κυρίως στα αίτια αλλά και στις συνέπειες του δυσάρεστου αυτού φαινομένου.»

(40 Μονάδες)