ΕΚΘΕΣΗ- ΘΕΩΡΙΑ-ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

● ΤΡΟΠΟΙ / ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

1. ΜΕ ΟΡΙΣΜΟ: Στην θεματική περίοδο υποβάλλεται στον αναγνώστη το ερώτημα «Τι είναι;» ή «Τι ονομάζεται, λέγεται, ή καλείται» μια συγκεκριμένη έννοια που πρόκειται να οριστεί. Τα δομικά στοιχεία του ορισμού είναι η οριστέα έννοια (η έννοια δηλαδή που ορίζεται), το γένος ή είδος της έννοιας (η ευρύτερη έννοια ή κατηγορία στην οποία ανήκει η οριστέα έννοια) και η ειδοποιός διαφορά (εκείνο δηλαδή το χαρακτηριστικό γνώρισμα που κάνει την οριστέα έννοια να ξεχωρίζει και να διαφοροποιείται από κάθε άλλη του είδους). Επίσης ο ορισμός ανάλογα με τον τρόπο που παρουσιάζει την οριστέα έννοια μπορεί να είναι: α) αναλυτικός, όταν και παρουσιάζει τα γνωρίσματα της έννοιας και β) γενετικός, όταν περιγράφει την διαδικασία γένεσης μιας έννοιας. Παράλληλα ταξινομούνται οι ορισμοί ανάλογα με την έκτασή τους σε α) σύντομο, που εκτείνεται σε μερικούς στίχους μόνο, όπως συμβαίνει με ορισμούς λεξικών και β) εκτεταμένο, που εκτείνεται ακόμα και σε μία ή περισσότερες παραγράφους.

 2. ΜΕ ΔΙΑΙΡΕΣΗ: Στην θεματική περίοδο υπάρχει μία έννοια η οποία διαιρείται σε υποκατηγορίες, είδη ή μορφές της και έτσι εκεί παρουσιάζονται τα στοιχεία αυτά από τα οποία αποτελείται. Τα δομικά στοιχεία της διαίρεσης είναι η διαιρετέα έννοια (η έννοια δηλαδή που διαιρείται), η διαιρετική βάση (τα στοιχεία ή το χαρακτηριστικό γνώρισμα, το κριτήριο ως προς το οποίο διαιρείται) και το πηλίκο ή μέλη της διαίρεσης (τα αποτελέσματα της διαίρεσης).

3. ΜΕ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ: Στην παράγραφο αυτή δίνονται παραδείγματα από την ιστορική ή καθημερινή πραγματικότητα που πιστοποιούν/ επιβεβαιώνουν την υπαρξη του φαινομένου που επισημαίνεται στην θεματική πρόταση (λέξεις ή φράσεις κλειδιά: για παράδειγμα, λόγου χάρη, χαρακτηριστικές μορφές του φαινομένου, στοιχεία που πιστοποιούν…).

4. ΜΕ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ: Στις λεπτομέρειες αυτής της παραγράφου δίνονται οι αιτίες, οι λόγοι, οι παράγοντες για τους οποίους ισχύει η θέση της θεματικής πρότασης. Αιτιολογείται δηλαδή γιατί συμβαίνει αυτό που υποστηρίζεται στην θεματική (λέξεις ή φράσεις κλειδιά: γιατί, διότι, επειδή, αφού, καθώς, αυτό συμβαίνει διότι, για το φαινόμενο αυτό ευθύνονται, παράγοντες που ευνοούν την ύπαρξη…).

5. ΜΕ ΑΙΤΙΟ – ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ: Στην παράγραφο αυτήν επισημαίνεται στην θεματική περίοδο η αιτία, ο λόγος ενός φαινομένου και στις λεπτομέρειες δίνονται οι συνέπειες (θετικές ή αρνητικές) αυτού, τα αποτελέσματα δηλαδή (λέξεις ή φράσεις κλειδιά: συνέπειες, επιπτώσεις, αποτελέσματα αυτού…, επομένως, άρα, συνεπώς, γι αυτό…).

6. ΜΕ ΣΥΓΚΡΙΣΗ – ΑΝΤΙΘΕΣΗ: Στην παράγραφο αυτή παρουσιάζονται δύο αντιθετικά δεδομένα, τα οποία αντιπαραβάλλονται μεταξύ τους και εντοπίζονται διαφορές ανάμεσα τους, είτε παρουσιάζοντας πρώτα το ένα και φέρνοντας σε αντίθεση το άλλο μετά, είτε συγκρίνοντάς τα σημείο προς σημείο και βρίσκοντας αντιθέσεις (λέξεις ή φράσεις κλειδιά: αντίθετα, από την άλλη, ενώ, αλλά, αντίστροφα…).

7. ΜΕ ΑΝΑΛΟΓΙΑ: Η παράγραφος αυτή μοιάζει με εκτεταμένη παρομοίωση. Στην θεματική πρόταση έρχονται σε αντιστοίχιση, αναλογία, 2 έννοιες, πρόσωπα ή καταστάσεις τελειώς ανομοιογενείς μεταξύ τους με τέτοιον τρόπο ώστε να καταλήξουν να έχουν αναλογίες και ομοιότητες (λέξεις ή φράσεις κλειδιά: όπως – έτσι, όπως – ανάλογα, αντίστοιχα, μοιάζει με, είναι σαν…).

8. ΜΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕΘΟΔΩΝ: Συχνά, προκειμένου να εξασφαλιστεί η καλύτερη και αποτελεσματικότερη μετάδοση ιδεών, συμβαίνει μια παράγραφος να αναπτύσσεται συνδυάζοντας πολλούς τρόπους ανάπτυξης της θεματικής πρότασης. Έτσι επιβεβαιώνεται ότι ο γνώμονας κάθε στιγμή πρέπει να είναι η σαφήνεια, η πληρότητα και η ακρίβεια αυτών που γράφουμε και όχι η προσκόλληση σε μια μέθοδο ανάπτυξης παραγράφου, όταν αυτή δεν είναι αρκετή για να εκφράσουμε αυτά που θέλουμε.